Organ Nakli, organ yetmezliği olan hastalara uygulanan cerrahi bir işlemdir. Vücutta görevini yapamayan organın yerine ya beyin ölümü gerçekleşmiş kişiden (kadavradan) bağış ile ya da canlı kişiden bağış yolu ile alınan organın hastaya nakil işlemidir.
 
Böbrek nakli, insanlar arasında en çok yapılan nakil olup, böbrek yetmezliğinin en iyi ve en başarılı tedavi yöntemidir. Nâkilin başarılı olmasını sağlayan faktörler; hastane koşulları, ekibin tecrübesi, deneyim ve bilgisi, klinikte yakın takibi ile nakil sonrasında yeni böbreğin vücutta kalması için ilaçların düzenli kullanılmasıdır.
 
Türkiye'nin 600 yatak kapasitesi ile en büyük özel hastanesi olan hastanemizde Organ Nakil Merkezi toplam 114 yatak kapasiteli yoğun bakımları, laboratuvarları, radyolojik renal görüntüleme üniteleri, patoloji laboratuvarı ve diyaliz cihazları ile transplantasyon cerrahi başkanlığında nefroloji, üroloji, patoloji, psikiyatri, endokrinoloji, organ nakil anestezisi uzmanları ile organ nakil koordinatöründen oluşan bir ekip hizmet vermektedir.
 
Hastaneden mevcut 10 adet ameliyat salonundan 2 adet ameliyat salonu organ nakline ayrılmış olup, aynı anda alıcı ve vericiyi birlikte ameliyata alacak donanım ve altyapıya sahiptir. Organ Nakil Merkezi'ne bağlı 26 yataklı transplantasyon servisinde 8 adet monitörlü ve tam teşekkülü odalar olup, organ alıcısı hastaların tek kalacağı özel odalar ayrı bir bölüm halinde hazırlanmıştır. Diğer 18 oda ise hasta ve vericilerin ayrı ayrı kalabileceği özel odalardan oluşmaktadır. Bu odalar hastaların her türlü ihtiyacına hizmet verecek özelliktedir. Son sistem diyaliz cihazlarıyla gereğinde hemodiyaliz yapılabilmekte ve nakil sonrası laboratuvarda ilaç düzey testleri uygulanabilmektedir. Bunların yanı sıra müracaat eden hastalara Organ Nakil Koordinasyon Merkezi ve nakil sonrası kontroller için Organ Nakil Kliniği hizmet vermektedir.

Organ Nakil Merkezimizde Yapılan İşlemler:

• Karaciğer Nakli

Kadavra vericilerden yapılan karaciğer nakli

Canlı vericilerden yapılan karaciğer nakli

• Böbrek Nakli

Kadavra vericilerden yapılan böbrek nakli

Canlı vericilerden yapılan böbrek nakli

Çapraz böbrek nakil.

ORGAN NAKLİ NEDİR?

Organ nakli bir organın donör, yani verici vücuttan çıkarıldığı ve sonrasında hasarlı veya eksik bir organın yerini almak üzere bir alıcı vücuda yerleştirildiği operasyonlara denir. Donör ve alıcı aynı konumda olabilir veya ayrı bir bölgede bulunan bir donörden alınan organlar başka bir yerde bulunan alıcıya nakledilebilir. 

ORGAN NAKİL MERKEZİMİZ:

2010 yılında faaliyete geçen Organ Nakil Merkezimiz, yoğun bakımları, laboratuvarları, radyolojik renal görüntüleme üniteleri, patoloji laboratuvarı ve diyaliz cihazları ile transplantasyon cerrahi başkanlığında nefroloji, üroloji, patoloji, psikiyatri, endokrinoloji, organ nakil anestezisi uzmanları ile organ nakil koordinatöründen oluşan bir ekiple hizmet vermektedir.

BÖBREK NAKLİ

Son dönem böbrek yetmezliği dediğimiz böbreğin işlevini tamamen yitirdiği durumlarda hastalık tedavi edilmediği takdirde, hasta hayatta kalma şansını yitirir. Bu durumda tedavi ya diyalize girmek ya da böbrek nakli (transplantasyon) iki ayrı tedavi seçeneği olarak karşımıza çıkmaktadır. Karar, hekimin hasta ve yakınlarıyla görüşmesi sonucu alınmalıdır.

Böbrek nakli ile yaşam süreleri uzar

Böbrek nakli ile son dönem böbrek yetmezliği yaşayan hastalara sağlıklı organ yerleştirilir. Öncelikle yiyecek ve içecekteki sınırlamalar olmak üzere hayatlarındaki birçok sınırlamalardan da kurtularak daha rahat beslenebilen, daha sağlıklı bireyler olarak yaşamalarına devam ederler. Normal iş ve sosyal yaşamlarına dönerek, diyalizde geçirdikleri zamanı kendilerine ayırabilirler. Yaşam süreleri uzar.

Böbrek nakli, diyalize göre çok daha az masraflıdır. İmkan dahilinde ise hastaya fistül (tüp) açılmadan ve diyalize başlamadan hızlı bir şekilde tüm planlamalar yapılarak nakilin yapılması en iyi çözümdür. Nakil sonrasında hasta sağlığına kavuşacaktır ancak böbreği vücudun reddetmesinin önüne geçebilmek amacıyla bağışıklığı baskılamak için ilaçlar kullanılmaktadır. 

Nakil için ihtiyaç duyulan sağlıklı organa kadavra ya da canlı vericilerin bağışlarıyla ulaşılmaktadır. Ülkemizde canlı verici sayısı kadavradan daha fazla olmakla birlikte, kadavraya göre çok daha iyi sonuçlar alınmaktadır. Ancak kadavradan bağışlarda çok daha fazla insana nakiller gerçekleştirilebilmektedir.

Böbrek nakli için doğru zamanlama önemli

Kronik böbrek yetersizliği hastalarının nakil ihtiyaçları böbrek fonksiyonlarının yüzde 20’nin altına düşmesiyle başlar. Diyaliz hastaları hayatta tutmakla birlikte, zaman içinde başta damarların zarar görmesi olmak üzere çeşitli olumsuzlukları da beraberinde getirebilir. Eğer farklı bir durum söz konusu değil ise tedavide öncelik böbrek nakli olmalıdır.

Son dönem böbrek yetmezliğinin en çok görülen nedenleri; şeker hastalığı (Diyabet), kronik ve kontrol edilemeyen yüksek tansiyon, kronik glomerülonefrit olarak adlandırılan böbreklerdeki küçük filtrelerin (glomeruli) iltihaplanarak kalıcı fonksiyon kaybına neden olması ve polikistik (her iki böbrekte yer alan çok sayıda kistle kendini gösteren, karaciğer, pankreas gibi diğer organlarda da kistlere neden olabilecek genetik geçişli bir hastalıktır) böbrek hastalığıdır.

Böbrek nakli yapılamayacak hastalar

Böbrek nakli yapılamayacak hasta sayısı son derece azdır. Örneğin enfeksiyonu aktif seyreden hastalara nakil, enfeksiyona yönelik tedavisi bittikten sonra yapılır. Tümörlü hastaların tümör tedavisinden sonra gerekirse nüks olmadığının tespitiyle yapılabilir. Ancak tümör başka organlara sıçramışsa, nakil yapılamaz.

Kan grubu uyumsuzluğunda ise nakil sonrası böbreğin kaybedilme riskinin çok yüksek olması nedeniyle çoğunlukla önerilmez. Alıcıyla vericinin kanları karıştırılarak yapılan test (cross-match testi) sonucu pozitif ise nakil gerçekleşmez. İleri yaşlarda böbrek nakli için hastanın genel durumu, biyolojik yaşı ile diğer organların durumuna göre bir değerlendirilme yapılmalıdır.

Böbrek bağışçısı olmak

Canlı verici olmak için yasal ve tıbbi koşullara uygunluk yeterlidir. Kadavra böbrek, Sağlık Bakanlığı tarafından kurulan koordinasyon sistemi kurallarına göre dağıtılır. Organ nakli merkezilerinde kayıtlı hastaların listesi koordinasyonda da kayıtlıdır. Böbrek nakline uygun hastaların listesi bakanlıkça merkeze iletilerek, listedeki sıralama doğrultusunda uygun hastaya organ nakli gerçekleştirilir.

Canlı vericili hastalarda nakil daha hızlı ve erken dönemde gerçekleştirilir. Yasalarımıza göre hastanın ilk dört derecedeki akrabalarından organ nakli gerçekleştirilebilir. Ayrıca etik kurul kararı ile daha uzak akrabaları veya akrabası dışındakilerden de organ nakli yapılabilir.

Organ bağışçısı olabilmek için 18 yaşını doldurmak yeterlidir, üst yaş için ise kesin bir sınır bulunmamaktadır. Bağışçı böbrek, kalp, akciğer ve diğer sistemler açısından değerlendirilir. Şeker ya da yüksek tansiyon hastalarında karar ayrıntılı inceleme sonrası verilir. Böbrek nakli değerlendirmesinde süreç ise alıcı ile vericinin kan grupları ile doku tiplerinin tespitiyle başlar. Böbrek nakli için AB0 kan grubu uyumu gerekirken Rh uyumu gerekmez.

Alıcı-verici eşleşme tablosu

            Alıcı    Verici

            O         O

            A         O ve A

            B         O ve B

            AB      O, A, B ve AB

Çapraz eşleşme nedir?

Vücudumuz, hayatımız boyunca, antikor (yabancı maddeleri yok etmeye yarayan maddeler) üretir. Alıcının, vericiye karşı önceden antikorlar oluşturup oluşturmadığını netleştirmek amacıyla çapraz karşılaştırma testi yapılır.  Alıcının kanıyla vericiden alınan hücreler karıştırarak yapılan bu testin sonucu pozitifse, vericiye karşı antikorlar oluştuğu anlaşılır ve antikor seviyelerini düşürmek amaçlı nakil öncesi özel bir tedavi yapılmalıdır.

Karşılaştırmanın sonucu negatifse, alıcıda vericiye karşı antikorlar oluşmadığından böbreğin alınması uygun demektir. Canlı bir donörle nakil hazırlığında birden fazla çapraz karşılaştırma yapılır. Canlı nakilden son çapraz karşılaştırma nakilden 48 saat önce gerçekleştirilir.

Kadavra Vericili Böbrek Nakillerinde Süreç

Kadavra vericili nakillerde, beyin ölümü sonrası organları bağışlanan bağışçının uygun cerrahi işlemle çıkarılan böbrekleri, gerekli işlemlerden sonra soğutularak muhafaza edilir ve uygun alıcının sağ kasık bölgesine yerleştirilir. Kadavra nakillerde böbreğin çalışması zaman alır, bu nedenle de hastanede yatış süreleri uzundur. 

Canlı Vericili Nakillerde Süreç

Verici ameliyatı kapalı olarak yapılır. Böbrek çıkarıldıktan sonra gerekli işlemlerden geçirilip hızlı bir şekilde alıcının sağ kasığına, bacaklarına giden atar ve toplar damarlara bağlanır. Verici ameliyatı yaklaşık bir saat, alıcı ameliyatı ise yaklaşık bir buçuk saat sürmektedir. Böbrek çıkarıldıktan sonra kısa sürede alıcıya takılarak hemen çalışması sağlanmakta ve sıklıkla operasyon sırasında böbrekten idrar çıkışı gözlemlenmektedir.

Vericiler ve alıcılar rutin olarak ameliyat sonrası dönemde servise alınmakta, sadece alıcılar kalp ve akciğerlerle ilgili yaşadıkları herhangi bir sıkıntı varsa ameliyat sonrası kısa süreliğine yoğun bakımda tedavi sürdürülmektedir. Vericiler ameliyat sonrası ikinci günde taburcu edilmektedirler. Alıcının kreatin (Böbrek fonksiyonlarının göstergelerinden biri) düşüşleri, ilaç düzeyi ayarlanması beşinci günü bulmakta ve hasta altıncı gün taburcu edilmektedirler.

KARACİĞER NAKLİ

Karaciğeri ‘vücudumuzun fabrikası’ olarak tanımlayabiliriz. Karaciğer yetmezliği ilaçlar, virüsler veya mantar gibi nedenlere bağlı akut yetmezlik şeklinde oluşabileceği gibi hepatit B ve C gibi virüsler, alkol gibi toksik ajanlara bağlı olarak uzun zamana yayılmış kronik hasar sonrası da oluşabilmektedir. Siroz zemininde oluşan karaciğer kanserlerinde de karaciğer nakli yapılmaktadır.

Karaciğer nakli, karaciğer yetmezliğinin tek tedavisidir. Karaciğer nakli, hastalıklı ve yeniden işlev görme olasılığı olmayan karaciğerin, sağlam bir karaciğer ile değiştirilmesi işlemidir. Nakledilecek karaciğer ya beyin ölümü gerçekleşmiş kişilerden (kadavradan) veya sağlıklı erişkinlerden (canlıdan) sağlanabilmektedir. Tüm dünyada en sık karaciğer nakli yapılan hastalık, sirozdur. Kadavradan yapılan nakilde tüm karaciğer kullanılırken, canlıdan yapılan nakilde karaciğerin sağ ya da sol parçası kullanılmaktadır.

Canlı vericili karaciğer naklinin en önemli avantajı, alıcıya ihtiyacı olduğu zaman nakil yapılabilme imkanı sağlamasıdır. Hastalar, kadavradan nakil bekleme listesinde sırasını beklemek zorunda kalmadan nakil olabilmektedir. Ülkemizde organ bağışı oranları son derece düşüktür, bu sebeple listede bekleyen çoğu hastanın genel durumu, sıra beklerken kötüleşmekte ve bu durum, ameliyat sonrası erken dönem komplikasyonlarına neden olabilmektedir. Hatta bazı hastalar sıranın kendisine gelmesini beklerken bu esnada hayatlarını kaybetmektedir.

Karaciğer nakil ameliyatının gecikmeden doğru zamanda yapılması ve nakil sırasında hastanın genel durumunun iyi olması, iyi sonuçlar elde etmek için çok önemlidir. Hastanın genel durumu kötüleşmeden, zamanında yapılan karaciğer nakillerinde yüzde 90’ın üzerinde başarı oranı vardır. Karaciğer yetmezliği durumunda hangi hastaların iyileşeceğini ve hangilerinin nakil gerektireceğini tahmin etmeye yardımcı olmak için tasarlanmış metotlar vardır. Hastanemizde bu metotları kullanarak hastalarımızın nakil olma zamanının gelip gelmediğini hesaplayıp hastalarımızı bilgilendiriyoruz.

Karaciğer Nakli Hangi Durumlarda Yapılmaz?

Karaciğer nakli için üst yaş sınırı olmamakla birlikte, 65 yaş üzeri hastalarda kronik hastalıklar olabileceği için cerrahi risk açısından daha ayrıntılı değerlendirme yapılması önerilmektedir. Enfeksiyon varlığında ve kardiyovasküler hastalık varlığında da nakil önerilmez. Karaciğer dışı kanser varlığında veya ileri evre karaciğer kanseri varlığında nakil önerilmez. Yine kötü ruh hali de nakil için engel bir durumdur. Kronik alkol kullanımı olan hastada nakil öncesi alkolizm tedavisi görmesi ve en az 6 ay alkol kullanmamış olması gerekmektedir.

Karaciğer Nakli Öncesi Vericiye Hangi Tetkikler Yapılır?

Karaciğer nakli öncesi hem alıcının hem de verici ayrıntılı bir şekilde muayene edilmektedir. Karaciğer verici adayının, rutin tetkiklerden sonra karaciğer tomografisi çekilir, atar damarı ve toplar damarı bir çeşit haritalandırılır. Karaciğer atar damarı, bağırsaklardan karaciğere kan getiren damar (portal ven) ile karaciğerdeki kanı ana dolaşıma veren (hepatik ven) haritalanır.

Ameliyat öncesi sanal olarak karaciğer ikiye bölünür ve her iki karaciğerin hacmi ölçülür. Karaciğer alıcısı yetişkin ise donör karaciğerinin yüzde 60-65 alınır, donörde ise yüzde 35-40’lık kısmı kalacak şekilde hesaplanır (resim 1). Hem alıcıdaki hem de vericideki karaciğer kısımları, 6-8 hafta sonra normal büyüklüklerine ulaşır.

Karaciğer Nakli Nasıl Yapılır?

Her ameliyatta olduğu gibi karaciğer nakli ameliyatının da teknolojik altyapısı ve tıbbi personelinin bilgi, beceri ve deneyimi açısından donanımlı bir hastanede yapılması gerekir.

Kadavra vericili ameliyatlarda kadavradan alınan tam karaciğer takılır. Karaciğer takılmadan önce, hastalıklı karaciğer çıkartılır. Hastalıklı karaciğer çıkartıldıktan sonra yeni karaciğerin toplardamarları, atar damarı ve safra yolları alıcıdaki aynı damarlara ve safra yollarına bağlanır. Bu damarların çapları 25 mm., 7-8 mm., atardamarın çapı ise 3-4 mm. boyutundadır. Canlı vericili karaciğer naklinde ise donörden alınan yarım karaciğer alıcıya takılır. Yarım karaciğerin damar ve safra yolları çapları ise daha küçüktür.

Karaciğer nakli sonrası takip

Karaciğer nakli sonrasında takipler önemlidir. Nakil sonrası hastaneden taburcu olduktan sonra başlangıçta haftada bir olan, daha sonra sıklığı seyrekleşen poliklinik kontrolü gerekmektedir. Bu kontrollerde kişinin genel sağlık durumu, kilosu, kan değerleri, kullanılan ilaçların dozları, yan etkileri ve ilaçların kan düzeyleri değerlendirilmektedir.

Daha fazla bilgi için 0342 211 50 00 numaralı çağrı merkezimizi arayarak randevu alabilirsiniz.

Güncelleme Tarihi:2022-06-30 12:25:05