Organ nakli ve hasta hazırlığı

 

 

Organ nakli canlı ve kadavra olmak üzere iki şekilde yapılmaktadır. Kadavra olarak da isimlendirilen beyin ölümü gerçekleşen hastaların hazırlık ve nakil aşamaları için birtakım prosedürlerin yerine getirilmesi gerekmektedir.

 

Ahmet Hamdi Yücel, kadavradan organ naklini, “beyin ölümü gerçekleşmiş bireyden alınan organın ulusal bekleme listesinde kayıtlı hastalardan en uygun olanına nakledilmesi” olarak tanımladı.

 

Ulusal bekleme listesine kaydolmak için nefroloji uzmanı tarafından son dönem böbrek yetmezliği tanısı konulmuş olması gerektiğini belirten Yücel, kadavradan böbrek naklinde Ulusal Koordinasyon Merkezi (UKM) tarafından gönderilen listedeki hastaların çağrılarak hızlı bir şekilde gereken tetkiklerin yapılması gerektiğine dikkat çekti.

 

Yücel, bu tetkikleri şöyle sıraladı:

• Fizik muayene
• Kan incelemeleri
• Radyolojik incelemeler
• Gerekli bölüm konsültasyonları.

 

Kadavradan böbrek nakillerinde naklin olabildiğince kısa sürede yapılması gerektiğini vurgulayan Yücel, “Gerek fiziki şartları gerek teknolojik donanımı gerekse uzman kadrosuyla yıllardır başarılı organ nakilleri yapılan hastanemizde gerekli tüm tetkikler en hızlı ve en doğru şekilde gerçekleştirilmektedir” dedi.

 

Diğer bir nakil şekli ise canlı vericili böbrek nakilleridir

 

Canlı vericiden gerçekleştirilen böbrek naklinin güvenli ve başarılı bir tedavi yöntemi olduğunu kaydeden Yücel, kullanılan ilaçlar ve gelişen tıbbi teknikler sayesinde başarı oranlarının hem ülkemizde hem de dünyada giderek arttığını söyledi.

 

Nakil için kimlerin verici olabileceğinin önemli olduğunu ifade eden Yücel, “Tıbbi ve yasal koşulları taşıyan herkes böbrek nakli vericisi olabilir. Böbrek vericisi olmadaki en önemli esas gönüllüktür” şeklinde konuştu.

 

Gönüllülük sonrası yasal şartların sağlanması gerektiğini anlatan Yücel, bu şartları şöyle açıkladı:

“ - 18 yaşını doldurmuş olmak,

  - Akli dengesi yerinde olmak,

  - Alıcının dördüncü dereceye kadar akrabası olmak,

   - Akraba olmayan ya da dördüncü derecenin dışında kalan vericisi olan hastalar için İl Sağlık Müdürlüklerinde bulunan Organ Nakli Etik Kurulu’ndan onay alındıktan sonra böbrek nakli gerçekleştirilebilmektedir.”

Yücel, akrabalık derecelerinin sırasıyla şöyle özetledi:

- Birinci derece akrabalar: Eş, anne, baba, çocuk.

- İkinci derece akrabalar: Kardeş, dede, nine, torun.

- Üçüncü derece akrabalar: Amca, hala, dayı, teyze, yeğen.

- Dördüncü derece akrabalar: Üçüncü derecedeki akrabaların çocukları ile iki yıl ve üzerinde resmi evliliği bulunan kişilerin eşlerinin dördüncü dereceye kadar akrabaları da ‘kayın hısımlığı’ sebebiyle o kişinin akrabaları olarak nitelendirilmektedir.

 

Bu şartlar sağlandıktan sonra böbrek nakli alıcı ve vericisinin Organ Nakli Kliniğine başvurabileceğinin altını çizen Yücel, “Başvuru sonrasında hem alıcı hem verici açısından ameliyatın güvenliği ve hastanın daha yakından değerlendirilmesi için bazı tıbbı koşulların sorgulaması yapılır” ifadelerine yer verdi.

 

Yücel, gerekli olan tıbbi koşullara ilişkin bu bilgiyi paylaştı:

- Kan grubu uyumu,

- Bulaşıcı hastalığı olmamak,

- Beden kitle endeksinin uygun olması,

- Nakil sürecini zora sokacak herhangi bir hastalığı olmamak,

- Nakil sürecini zora sokacak herhangi bir psikiyatrik rahatsızlığı olmamak,

- Hamile olmamak.

 

Organ naklinde kan gruplarının uyumlarının önemine vurgu yapan Yücel, sözlerini şöyle sürdürdü:

 

- A ve 0 kan gruplarından organ alabilir, A ve AB kan gruplarına organ verebilir.

- B ve 0 kan gruplarından organ alabilir, B ve AB kan gruplarına organ verebilir.

- Tüm gruplardan (0, A, B ve AB) organ alabilir, sadece AB kan grubuna organ verebilir.

- Sadece 0 kan grubundan organ alabilir, tüm kan gruplarına (0, A, B ve AB) organ verebilir.

 

Canlı vericili böbrek nakillerinde ise süreç şu şekilde yürütülür:

- Canlı alıcı ve verici adaylarına yapılan tetkikler,

- Fizik muayene,

- İdrar incelemesi ve böbrek fonksiyon testleri,

- Kan incelemeleri,

- Bakteriyolojik incelemeler,

- İmmünolojik inceleme ve değerlendirme,

- Radyolojik incelemeler,

- Gerekli bölüm konsültasyonları.

 

Yapılacak olan tüm bu işlemler ortalama 3-5 gün sürer. Belirttiğimiz gerekli tıbbı koşullar, tetkikler vs. tamamlandıktan sonra tüm ilgili bölüm uzmanlarının katılımı ile Organ Nakli Konseyi toplanarak hastaların ameliyatı ile ilgili görüşmeler yapılır. Görüşmelerin bitiminde hastalar ameliyat ile ilgili bilgilendirilir.

 

Hasta bilgilendirmelerinin büyük bir taşıdığını bildiren Yücel, sözlerini şöyle tamamladı:

“Çünkü bu bilgilendirmede nakil sonrası yapılması gerekenler hastaya detaylı şekilde anlatılarak daha uzun bir böbrek sağ kalımı sağlanır. Verici hastamız ameliyattan üç gün, alıcı hastamız ise altıncı gün sonunda kliniğimizde takipleri ve değerlendirmeleri yapılarak normal yaşantılarına dönmeleri için taburcu edilir. Nakil alıcı hastaları en fazla bir ay içerisinde sosyal yaşantılarına tam anlamı ile tekrar katılabilecek duruma gelirler.”

 

Ahmet Hamdi YÜCEL