Çocuk beslenmesi

Çocukların sağlıklı beslenmesi anne karnında başlar. 0-3 yaş dönemi hem zihinsel hem de bedensel gelişimin en yoğun olduğu dönemdir. Bu dönemdeki sağlıklı dengeli beslenme çocuğun zekâ düzeyini yüzde 80 etkiler.

Büyüme, gelişme, yaşamın ve fizyolojik işlevleri sürdürebilmek, sağlıklı ve üretken olabilmek için besinlerin kullanılmasına ‘Beslenme’ denildiğini belirten SANKO Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü'nden Arş. Gör. Ece Erözgür, beslenmenin anne karnından yaşlılığa kadar insan yaşamının her döneminde önemli olduğunu söyledi.

İnsanın sağlıklı yaşamak için kırktan fazla besin öğesine ihtiyacı olduğunu bildiren Erözgür, “Bu nedenle gereksinim duyulan miktarlarda alınmalıdır. Zira beslenme karın doyurmak ya da canının istediği her şeyi yemek anlamına gelmemektedir. Besinlerin içinde bulunan enerji sağlayan, doku yapma ya da yenilemede görevli olan, yaşam sürecini düzenleyen, vücut tarafından gereksinim duyulan her türlü organik ve inorganik maddeye besin öğesi adı verilir” dedi.

Yeterli ve dengeli beslenme

Besinlerin karbonhidratlar, proteinler, yağlar, vitaminler, mineraller ve su şeklinde gruplandırılabileceğini anlatan Erözgür, “Yukarıdaki ifadeleri bir örnek ile açıklayacak olursak; bulgur bir besin iken bulgurun yapısında bulunan karbonhidrat, protein, vitamin ve mineraller besin öğesidir. Vücudun çalışması ve yaşamın devamlılığı için gerekli enerjinin sağlanmasına yeterli, enerjinin yanı sıra diğer bütün besin öğelerinin de gereksinim kadar alınmasına dengeli, her ikisine birden yeterli ve dengeli beslenme denir” diye konuştu.

İlk 6 ay anne sütü önemli

Çocukların sağlıklı beslenme yaşamının anne karnında başladığını kaydeden Erözgür, şöyle devam etti:

“0-3 yaş dönemi sağlıklı dengeli beslenme çocuğun zekâ düzeyini yüzde 80 etkiler. Bu dönem hem zihinsel hem de bedensel gelişiminin en yoğun olduğu dönemdir. Bu dönemde ilk 6 ay anne sütü tek başına en değerli gıdadır. Büyüme ve gelişmenin hızlı olduğu bu dönemde tüm depoların sağlıklı bir şekilde doldurulması gerekmektedir.

Okul çağındaki çocuklarda gıda seçiminde ailenin etkisi azalırken, çevrenin etkisi önem kazanmaya başladı. Çocukta okula başlamasıyla birlikte, dış çevre ile iletişime geçerek para harcama olayı, kendi başına gıda seçimleri ve satın alma olayları başlar. Çocuğun parasını harcamada medya, reklamlar, arkadaş çevresi ve aile etkili olur. Okul çağında öğretmen rehberliği önem kazanmaktadır. Kalabalık bir ortamda öğretmenin her çocuğu izleyebilmesi olanaksızdır. Okulda öğretmen çocuklara genel olarak rehberlik edebilir.”

 GÜNLÜK ENERJİNİN YÜZDE 30’U YARARLI YAĞLARDAN ALINMALI

Çocukların günlük aldıkları enerjinin yaklaşık yüzde 30’unun yararlı yağlardan sağlanması gerektiğine dikkati çeken Erözgür, şunları kaydetti:

“Omega-3, omega-6 ve omega-9 gibi doymamış yağ asitleri çocuklarda göz ve beyin gelişimini, bağışıklık sisteminin kuvvetlenmesini ve kalp-damar hastalıkları riskinin azalmasını sağlıyor. Bunun için; balık, ceviz, fındık ve bademle birlikte, lahana, brokoli, karnabahar ve tüm yeşil yapraklı sebzelerin düzenli olarak tüketilmesi gerekiyor.”

Demir eksikliği sağlık problemlerine sebep olabiliyor

Kanda oksijen taşımakla görevli olan demirin, hızlı büyüme periyodu sırasında kan hacminin genişlemesi için gerekli bir mineral olduğunun altını çizen Erözgür, şu uyarılarda bulundu:

“Ancak, demir eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan anemi, bazı çocuklar için problem yaratabiliyor. Özellikle ergenliğe giren kızların mensturasyon döneminde kanla birlikte kaybettikleri demir için fazladan demire ihtiyaçları bulunuyor. Erkekler günlük 10 mg ve kadınlar ise günlük 18 mg demire ihtiyaç duyuyor. Kırmızı et, balık, beyaz et ve demirden zenginleştirilmiş ekmekler ve gevrekler, kuru üzüm gibi kuru meyveler, pekmez, yumurta gibi besinler demirin en iyi kaynakları arasında yer alıyor.”

Dikkat edilmesi gerekenler

• Beslenme alışkanlıklarının temelden kazanıldığı unutulmamalıdır, çocuğunuza sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırın.

• Çocuğunuzun kola, bisküvi, hazır krakerler, dondurulmuş gıdalarla olabildiğince geç tanışmasını sağlayın.

• Bilgisayar başında geçirdiği vakti ayarlayıp, dışarıda vakit geçirmesini sağlayın. Gerekirse de ebeveynleri tarafından sevdikleri herhangi bir spor dalı ile ilgilenmeleri sağlanmalıdır.

• Ödül seçerken bunu yemeklerden değil de kitaplardan tercih etmeye çalışın.

• Çocuğunuzun bir yetişkin gibi büyük porsiyonlarda yemesini beklemeyin, eğer boy- kilo indekslerinde uygun skalaları yakaladıysa fazlasını yedirmeye çalışmayın.

• Yemekleri iyi çiğnemesi gerektiğini sürekli hatırlatın.

• Çocuklarınıza yemek seçme özelliği kazandırmayın, her besin grubundan alması gerektiğini unutmayın.

• Çocukların özellikle kemik ve diş gelişimi için günde 2-3 su bardağı kadar süt veya yoğurt, 1 kibrit kutusu kadar beyaz peynir tüketmelerine özen gösterilmelidir. Ayrıca, hastalıklara karşı daha dirençli olmaları ve sağlıklı büyüme ve gelişmeleri için her gün en az 5 porsiyon taze sebze veya meyve tüketmeleri önerilmektedir.

• Kilo fazlası olan çocuklara gelişi güzel diyetler uygulamayın, mutlaka bir endokrinoloji uzmanına veya çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanına giderek, kilo almasının altında bir rahatsızlığı var mı öğrenilmesi önerilir. Sonuca göre bir diyetisyenden destek alabilirsiniz.

Arş. Gör. Ece Erözgür

SANKO Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü