Çocuklarda karaciğer kist hidatikleri

Kist hidatik ya da hidatik kist, hayvanlardan insana geçen bir parazit nedeniyle oluşur. Genel sağlık ve temizlik kurallarına uyulduğunda bulaşma ihtimali seyrek olan bu hastalık daha çok 6-15 yaş arası görülür.

 

Sıklıkla çocuklarda görülen “Karaciğer kist hidatiği” ve tedavisi hakkında bilgi veren SANKO Üniversitesi Hastanesi Çocuk Cerrahisi Uzmanı Opr. Dr. Nevzat Uçaner, karaciğerde yer işgal eden kitlelerin “Konjenital ve paraziter kistler, benign – malign solid tümörler ile vasküler tümörler” olmak üzere üç grupta sınıflandırıldığını söyledi.

 

Karaciğer kitleleri içinde en sık rastlanan kistlerin ‘Kist hidatikler’ olduğunu belirten Opr. Dr. Uçaner, bu kistlerin özellikle 6 yaş üzerinde sıkça görüldüğüne dikkati çekti.

 

“Karaciğer tümör ve kistlerinde ortak muayene bulgusu karın sağ üst kadranda tespit edilen ağrısız bir kitle ve karaciğerde büyümedir” diyen Opr. Dr. Uçaner, bu bulguların yanı sıra kilo kaybı, iştahsızlık, karın ağrısı, bazen ateş ve sarılık da görülebileceğini kaydetti.

Çoğunlukla karaciğerde görülür

 

Kist hidatik hastalığına yol açan yetişkin parazitin köpek, kurt, çakal gibi hayvanların ince bağırsaklarında bulunduğunu vurgulayan Opr. Dr. Uçaner, şöyle devam etti:

 

“Parazit yumurtaları dışkıyla dışarı atılır. Bu yumurtalarla bulaşan otları yiyen dana, koyun gibi hayvanlar parazit evriminde ara konak görevi görürler. Parazit bazen ana konağa geçmeden de direkt köpeklerden insanlara bulaşabilir. Besinlerle sindirim sistemine giren yumurtalar ince bağırsakta parçalanır ve açığa çıkan embriyo kana karışarak vena porta yoluyla karaciğere ulaşır.

 

Embriyo yerleştiği organda (karaciğerde) kist oluşturur ve çok yavaş bir şekilde gelişmeye başlar. Parazitin uğradığı ilk organ karaciğer olduğundan kist hidatikler yüzde 70 gibi bir oranda, karaciğerde görülür. Karaciğere gelen parazitin yüzde 20 – 30’u karaciğerde retikülo endotelyal sistemden süzülerek, yolculuğunu akciğer, dalak, beyin, böbrek veya herhangi bir organa yerleşerek tamamlar.”

Hastanın şikâyetlerinin başlangıçta kaşıntı ile başlayabileceğini, daha sonraları kistin büyümesiyle birlikte bası yaptığı organa göre farklı belirtilerin ortaya çıktığını ifade eden Opr. Dr. Uçaner, “Örneğin; safra yollarına bası olduğunda sarılık, büyük damarlarda bası olduğunda bacaklarda şişlik olmaya başlar. Kitlenin kendisi büyüdükçe ağrı şikâyetleri belirginleşmeye başlar” dedi.

 

Kitlenin büyüme hızının yavaş olduğunun altını çizen Opr. Dr. Uçaner, “Ortalama yıllık büyüme 1 santim civarındadır. Dolayısıyla kistler küçük yaşlarda kendisini belli etmezler. Daha çok 6 – 15 yaş arası görülürler. Hastanın muayenesinde kist direkt olarak elle hissedilebilir. Ayrıca karaciğerde büyüme saptanabilir. Kist zamanla bulaşmış olabilir. Bu nedenle ateş yükselebilir. Ayrıca kist karın içine açılabilir, karın içi yayılır ve hayati tehlike yaratabilir” diye konuştu.

 

Karaciğer kist hidatiklerinin tanısında en çok yardımı görüntüleme çalışmalarının sağladığını kaydeden Opr. Dr. Uçaner, ultrason, tomografi ve sintigrafik çalışmaların tanıda oldukça belirleyici olduğunu bildirdi.

Kist hidatikte ilaç tedavisinin kesin ve kalıcı çözüm sunmayacağını belirten Opr. Dr. Uçaner, sözlerini şöyle sürdürdü:

 

“1990’lı yıllarda kist hidatik tedavisinde bazı ilaçlar (benzimidezol grubu) kullanılmışsa da kist hidatiğin birincil ve radikal tedavisinin cerrahi olduğu yadsınamaz. Diğer bir deyişle kist hidatiğin tedavisi medikal yani ilaç tedavisi değildir. Ancak cerrahi tedaviyi kaldıramayacak durumda olan hastalarda yaygın ve çok sayıda nükslerinin (hastalık belirtisinin yeniden görülmesi, vücudun başka bir yerinde de belirmesi) olduğu vakalarda ilaç tedavisi yapılmalıdır. Ayrıca ameliyat öncesi ve ameliyat sonrası nüksleri önlemek için belli bir süre ilaç verilmelidir. Ultrason eşliğinde iğne ile kistin içinin boşaltılması (perkütan tedavi) uygun ve seçilmiş bazı vakalar da yapılabilir.”

Hangi cerrahi yöntemin uygulanacağına ameliyat öncesinde karar vermenin oldukça güç olabileceğini vurgulayan Opr. Dr. Uçaner, sözlerini şöyle tamamladı:

 

“Kistin karaciğer içindeki yeri ve sayısı, kistin safra yolarıyla ilişkisi, büyüklüğü, seçilecek yöntemi belirleyen kriterlerdir. Ameliyatta uygun yöntemlerle kistin içi boşaltılarak, kist kapatılır. Ameliyat sonrası olan nüksleri önlemek için 2 – 3 ay süreyle Albendazol tedavisinin verilmesi faydalı olacaktır. Bu hastalıktan korunmak için genel hijyen ve temizlik kurallarına uyulması, kedi, köpek, koyun, dana benzeri hayvanlarla temasta dikkatli olunması ve çiğ et yenilmemesi gerekir.”

 

Opr. Dr. Nevzat Uçaner

SANKO Üniversitesi Hastanesi Çocuk Cerrahisi Uzmanı