Demans (bunama)

Demans, beyin fonksiyonlarında kademeli kayıplara neden olan durumdur. Günlük hayatı sekteye uğratacak şiddette hafıza, düşünme yeteneği, sosyal beceri ve muhakeme yeteneğinin kayıpları şeklinde kendini gösterebilir.

Demans, kişinin önceki durumuna göre birden fazla zihinsel (Bilişsel) yetenekte bozulma ile kendini gösterir. Demansın birçok farklı nedeni olabilir, en yaygını Alzheimer hastalığıdır.

Demans beyinde neler olur?

Demans; kognitif (bilişsel) işlevler, davranış veya kişilik için sorumlu olan beyin kabuğunun geniş bölümlerinin hastalıklarla hasar görmesinden kaynaklanır.

Nedenleri ve risk faktörleri nelerdir, nasıl önlenir?

Demans oluşumunda yaş, genetik faktörler, fiziksel sağlık durumu, yaşam alışkanlıkları ve çevresel etkenler rol oynamaktadır. Damar hastalıkları, vitamin ve hormon eksiklikleri, depresyon ve kafa travmaları gibi demansa yol açabilecek bazı durumlar önlenebilir. Ayrıca zihinsel, sosyal ve fiziksel olarak aktif bir yaşam tarzı ve sağlıklı bir beslenme demans riskini azaltabilir.

Demansın belirtileri ve seyri nasıldır?

Demans belirtileri, beyinde hangi bölgelerin etkilendiğine bağlı olarak değişmektedir. Demansın seyri ise altta yatan hastalığa, bireysel özelliklere ve tedaviye bağlı farklılık göstermektedir.

Tanı nasıl konulur?

Demans tanısı kognitif testler, fiziksel muayene, kan testleri ve beyin görüntüleme yöntemleri gibi araçlar kullanılarak yapılmaktadır. Tanı tedavi planı, destek ve yaşam planlaması için önemlidir.

Demansın tanısal süreçleri

Tanının iki adımı bulunmaktadır. Birinci adım, demansın varlığının belirlenmesi veya dışlanması ve ikinci adım da altta yatan hastalığın belirlenmesidir.

Demansın varlığının belirlenmesi

Demansın varlığının belirlenmesi genellikle bilişsel değerlendirme ile başlar. Bu değerlendirme hafıza, dil, dikkat ve diğer bilişsel yeteneklerin testini içerir. Ayrıca kişinin günlük yaşam aktivitelerindeki yeteneklerini değerlendirmek için bir işlevsel değerlendirme yapılır.

Altta yatan hastalığın belirlenmesi

Bu genellikle nörolojik muayene, laboratuvar testleri ve görüntüleme çalışmaları gibi daha fazla testi içerir.

Bu testler, demansın belirli bir türünün belirtilerini gösterip göstermediğini belirlemeye yardımcı olur. Bu, hassas hafıza testleri, biyobelirteçler ve görüntüleme yöntemlerinin kombinasyonunu içerir. Bu testler yaşa uygun olmayan bilişsel kısıtlamaların olmadığını gösterebilir, bu da endişeleri giderir.

Eğer Alzheimer hastalığına dair belirtiler bulunursa, hastaların önemli kararları yönetebilme imkanı olur. Erken teşhisin avantajlarından biri hastaların hastalığa uyum sağlaması ve tüm ilaçtır, ancak hastalar şu anda tedavisi olmayan ilerleyici bir hastalığa sahip olduklarını bilmek zorundadırlar. Bu nedenle erken teşhisin anlamı ve sonuçları uygulamadan önce danışanlarla ayrıntılı bir şekilde görüşülmelidir.

Demansın en yaygın tedavi edilebilir nedenleri arasında depresyon, drenaj engeli (Normal basınçlı hidrosefali), kafatası içi kanamalar, cerrahi olarak çıkarılabilir tümörler, beyin enfeksiyonları (Örneğin, Herpes simpleks ensefaliti), vitamin eksiklikleri (Örneğin, B12, folik asit), hormon eksiklikleri (Örneğin, tiroit hormonu) ve sakinleştirici veya uyku ilaçları gibi ilaçların zararlı kullanımı bulunmaktadır.

Bu testler, genellikle aile öyküsünde ilgili hastalığın kalıtsal bir formuna ilişkin ipuçları olduğunda (Birkaç kuşakta hastalık vakaları, hastaların erken yaşta hastalığa yakalanması) yapılır. Bu tür genetik testler ağır sonuçları nedeniyle, sadece hastaların rızası ve bir genetik laboratuvarı tarafından ayrıntılı bir danışmanlık sonrasında yapılabilir.

Demans hastalığının tedavisi

Medikal temel tedavi:

Demansa yönelik tedavi önlemlerinin yanı sıra, genel bir tıbbi bakım da gereklidir. Bu, hastaların fiziksel sağlık durumunun mümkün olduğunca iyi olmasını sağlamalıdır. Aynı zamanda, hastaların yeterli besin ve sıvı alması ve hareket kısıtlamalarının tedavi edilmesi veya dengelenmesi anlamına gelir. Ayrıca, dişlerin durumu düzenli olarak kontrol edilmeli ve olası işitme ve görme engelleri dengelenmelidir.

Tedavi edilebilir nedenlerin tedavisi:

Demansın tedavi edilebilir nedenleri de bulunmaktadır. Kognitif bozuklukların ve demansın tedavi edilebilir nedenleri, depresyon, hipotiroidi, beyin enfeksiyonları, vitamin eksiklikleri, kafatası içi kanamalar, cerrahi olarak çıkarılabilir tümörler veya beyin omurilik sıvısının drenaj engelleri (Normal basınçlı hidrosefali) gibi durumları içerir ve bunların tedavi edilmesi gerekmektedir.