İleri kanama pıhtılaşma testleri ve önemi

Kanamaya eğilimli hastaya yaklaşımda ya da herhangi cerrahi girişimden öncesi rutin pıhtılaşma testlerinin yapılması önemlidir. Bunun yanında nadir ileri kanama pıhtılaşma testlerinin yapılması da erken tanı ve tedavi açısından hayati önem arz taşır.

SANKO Üniversitesi Hastanesi Merkez Laboratuvarı; kanama pıhtılaşma bozukluğu olan hastalarda uygulanan gelişmiş, ileri koagulasyon (kandaki çok küçük ve çekirdeksiz hücre olan kan pulcukları sayesinde, kanın havayla temas sonrası tortu hâline gelmesi) testleri aynı gün tanı konulmasında ve hızla tedaviye başlanılmasında etkili rol oynamaktadır.

Dünyadaki yaşam kayıplarının önemli bir kısmı kanama ve pıhtılaşma sisteminde meydana gelen bozukluklar ve hastalık sonrası ortaya çıkan istenmeyen durumlardan kaynaklanmaktadır.

Özellikle Covid-19 pandemisi sonrası kalp krizi ve inme vakalarının daha genç yaşlarda görülmeye başlamasıyla bu sıklığın arttığı düşünülmektedir.

Pıhtılaşmaya eğilimin arttığı durumlar genetik yatkınlık ile ilişkili ise ‘Trombofili paneli’ denilen testlerle tespit edilebilmektedir. Kanama pıhtılaşma eğilimini tespit eden rutin testlerin yanında özellikli testler üçüncü basamak üniversite hastanesi düzeyinde laboratuvarlarda ve belli başlı özel merkezlerde çalışılabilmektedir.

• Faktör 7- Faktör 8- Faktör 9:

  Karaciğerde sentezlenen ve eksikliği toplumda yaygın görülen protein içerikli pıhtılaşma faktörleridir. Faktör 8 ve Faktör 9 eksikliği toplumumuzda en sık görülen doğumsal kanamalı hastalıklardır. Doğuştan görülen Hemofili hastalarının faktör düzey takibinin yapılması, hastaların karşılaşabileceği iç kanama risklerini azaltmak açısından çok önemlidir. Faktör düzey tayini sonrası kanama olmaması için hastanın eksik faktörünün yerine konması gereklidir.

• VWF (Von Willebrand Faktör): 

  Beyaz kan pulcuklarında (Trombosit) sentezlenir ve eksikliği daha sık bayanlarda görülerek kanamaya neden olur.

• Protein C- Protein S- Anti Trombin III:

  Kanda pıhtılaşmayı önleyen protein yapılı moleküllerdir. Eksikliği kanama yerine, tam tersi pıhtılaşmaya neden olur. Covid-19 sonrası pıhtılaşmaya eğilim artmışsa bu proteinlerde mutasyon olması ihtimal dahilindedir.

• Lupus Tarama ve Doğrulama:  

  Bu testler özellikle atardamar ve toplardamar tıkanmalarında (emboli ve tromboz), gebelikte sürekli düşük yapan kadınlarda, genç yaşta beyne pıhtı atması veya beyaz kan pulcuklarında azalmaı (Trombositopeni) olan ve antifosfolipid antikor (AFA) sendromu düşünülen kişilerde yapılan testtir.

• Trombosit Agregasyon Testi:   

  Kanamaya eğilim, bazı insanlarda kandaki trombosit hücrelerinin fonksiyon bozukluğuna bağlı olabilir. Bu tür hastaların kan trombosit sayısı normaldir. Fakat fonksiyonlarındaki bozukluğa bağlı kanama zamanı uzar ve kanamaya neden olur. Bunu tespit etmenin yolu ‘Trombosit fonksiyon testi’ yaptırmaktır. Nadir laboratuvarlarda çalışılan bir testtir. İnvitro kanama zamanı parmaktan alınan kan yerine koldan alınan kan ile tam otomatize sistemlerle ölçülebilmektedir.

En eski testlerden birisi olan kanama zamanı testi, birçok yerde klasik yöntemle parmaktan yapılmaktadır. Bu yöntem subjektif olduğundan hatalı sonuçlara neden olabilmektedir. Bu nedenle günümüzde tam otomatize sistemlerle yapılan invitro kanama zamanı testi, subjektif kanama zamanı testine tercih edilmektedir.

• Kollajen/Epinefrin (Col/Epi) Testi:  

  Bu test doğumsal trombosit bozuklukları, Von Willebrand hastalığı ya da trombositleri inhibe eden ilaçların (aspirin benzeri ilaçlar) neden olduğu trombosit fonksiyon bozukluğu olanlarda kullanılır ve normalden daha yüksek tespit edilir.

• Kollajen/ADP (Col/ADP) Testi:

    Önce yapılan Col/epi ile saptanan trombosit fonksiyon bozukluğu, aspirin ve benzeri ilaçların etkisine bağlı ise bu testin sonucu normal bulunur. Bu test kalıtsal hastalıklar ile ilaç kullanımını ayırt etmek için hastalara uygulanmaktadır.

• Faktör İnhibitör Testleri:

  Kanda oluşan inhibitör aslında bir antikordur ve özellikle faktör 8 ve 9’u etkisiz hale getirir. Bu inhibitörler hasta hayatını tehlikeye atar ve eklem sakatlığı riskini beklenmeyen düzeye çıkarır. İnhibitör geliştiğinde kullanılan ilaçlar çok daha pahalıdır. İnhibitörün tespit edilmesi önemlidir.”

SANKO Üniversitesi Hastanesi’nde çocuk ve yetişkin hematoloji alanında birçok hastalığın tanı ve takibi yapılabilmektedir. Tüm bu özellikli testler hastanemiz merkez laboratuvarında, tam otomatik koagulasyon analizörleri ile altın standart yöntemle 2021 yılından beri çalışılmaktadır.

SANKO Üniversitesi Hastanesi Merkez Laboratuvarı; kanama pıhtılaşma bozukluğu olan hastalarda uygulanan gelişmiş, ileri koagulasyon testleriyle aynı gün tanı konmasında ve hızla tedaviye başlanmasında etkili rol oynamaktadır.

REFERANSLAR:

1. Teimury, Azadeh, Mahshid Taheri Khameneh, and Elahe Mahmoodi Khaledi. "Major coagulation disorders and parameters in COVID-19 patients." European journal of medical research 27.1 (2022): 25.
2. Aynalem, Melak, Tiruneh Adane, and Solomon Getawa. "Magnitude of Coagulation Abnormalities and Associated Factors Among Patients with Heart Diseases at the University of Gondar Comprehensive Specialized Hospital." Vascular Health and Risk Management (2022): 617-627.
3. Eberhardt, Natalia, et al. "SARS-CoV-2 infection triggers pro-atherogenic inflammatory responses in human coronary vessels." Nature cardiovascular research 2.10 (2023): 899-916.
4. Yugar-Toledo, Juan Carlos, et al. "Pathophysiological effects of SARS-CoV-2 infection on the cardiovascular system and its clinical manifestations—a mini review." Frontiers in cardiovascular medicine 10 (2023): 1162837.
5. Prchal, Joseph T., J. T. Prchal, and V. Polycythemia. Williams hematology. New York: McGraw-Hill, 2021.
6. Carr, Jacqueline H. Clinical Hematology Atlas-E-Book: Clinical Hematology Atlas-E-Book. Elsevier Health Sciences, 2021.
7. Harmening, Denise. Clinical hematology and fundamentals of hemostasis. FA Davis, 2024.
8. Provan, Drew, and Hillard M. Lazarus, eds. Molecular hematology. John Wiley & Sons, 2024.