Kardiyak rehabilitasyon ve sanal gerçeklik

Kardiyak rehabilitasyon kalp hastalarının en kısa sürede iyileşmesini ve normal yaşantısına geri dönmesini hedefler. Son zamanlarda kardiyak rehabilitasyona katılım, uyum ve rehabilitasyondan yararlanımın artmasını sağlamak amacıyla sanal gerçeklik temelli müdahalelere odaklanılmıştır.

Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte sağlık hizmetlerindeki gelişmeler ve tıbbi yaklaşımlar, yaşam süresinin uzamasıyla doğrudan ilişkilidir.  

Bu olumlu gelişmelere rağmen, sedanter (Hareketsiz) yaşam tarzının yaygınlaşması, sağlıksız beslenme alışkanlıkları, artan stres, sigara ve alkol tüketiminin artmasının kalp ve damar hastalıklarının görülme sıklığını ve sağlık bakım yükünü artırmaktadır. Dünya genelinde yaklaşık 23 milyon kalp yetersizliği hastası olduğu tahmin edilmekte, Türkiye’de ise yaşam kayıplarının yaklaşık yüzde 40’ı kalp ve damar hastalıklarından kaynaklanmaktadır.

Kardiyak rehabilitasyon nedir?

Kardiyak rehabilitasyon, kalp hastalığı geçirmiş veya kalp rahatsızlığı riski taşıyan bireylerin kalp sağlığını iyileştirmeyi hedefler. Bu kişilere sağlıklı bir yaşam tarzını benimsetmek, fiziksel aktivite düzeyini artırmak, stresi yönetmek ve genel yaşam kalitesini artırmak amacıyla yapılan özel programdır.

Kardiyak rehabilitasyon multidisipliner yaklaşımla yürütülmekte; hastaların fiziksel, duygusal ve sosyal iyilik halini desteklemeyi hedeflemektedir.

Gelişen teknolojiyle teknolojik ürünler, yaşamın pek çok alanında olduğu gibi fizyoterapi ve rehabilitasyon uygulamalarında da kendine yer bulmuştur. Robotik sistemler, web tabanlı uygulamalar, hareket destekleyici teknolojiler ve video bazlı oyunlar en popüler teknoloji temelli rehabilitasyon uygulamalarıdır.

Bireyin hareketlerini ya da aktivitelerini bilgisayarla etkileşim halinde gerçekleştirebilme olanağı sağlayan video bazlı oyunlar ise günümüzde diğer teknolojik uygulamalardan daha fazla ilgi görmüş hatta bir adım öne de geçmiştir. Nintendo Wii, Kinect sensörü uyumlu Xbox rehabilitasyonda en sık tercih edilen oyun konsollarıdır.

Kardiyak rehabilitasyonunun etkinliğini destekleyen güçlü kanıtlara rağmen, hastalarda kardiyak rehabilitasyon programlarına uyumun düşük olduğu gözlenmektedir. Bu nedenle, son zamanlarda, kardiyak rehabilitasyona katılım, uyum ve rehabilitasyondan yararlanımlarının artmasını sağlamak amacıyla sanal gerçeklik temelli müdahalelere odaklanılmıştır.

Sanal gerçeklik uygulamalarının avantajları

Sanal gerçeklik uygulamalarının kardiyak rehabilitasyona entegre edilmesi ile cerrahi sonrası hastaların hareket yeteneğini artırmaktadır.

Hastaların sanal bir ortamda rahatlatıcı bir deneyim yaşayarak ağrısı azalmakta, sanal bir platform üzerinde dengeyi geliştiren görevleri gerçekleştirerek ilerleme kaydetmektedir. Kişiler, oyunlar sırasındaki aktiviteler ile istenilen hareketleri kolaylıkla yapabilmekte ya da yapabilmek için gayretle efor sarf etmekte, oyun oynarken egzersiz yaptıklarını bile anlamadan tedavi olmaktadırlar.

Son yıllarda yapılan çalışmalarda sanal gerçeklik uygulamaları, geleneksel kardiyak rehabilitasyon programlarına göre hasta katılımının yüksek, zevkli, kabul edilebilir, güvenilir ve etkili bir yöntem olduğu gösterilmiştir. Gelecekte, sanal gerçeklik uygulamalarının fizik tedavi süreçlerini daha da geliştirmesi ve iyileştirmesi beklenmektedir.

Kardiyak rehabilitasyon alanında kişiye özgü tasarlanmış, farklı sanal gerçeklik sistemlerini içeren uygulamaların; sağlık sonuçlarını iyileştirme üzerindeki uzun süreli etkilerine odaklanan çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca, yapay zeka ile entegre edilerek hastaların ihtiyaçlarına daha hızlı ve etkili bir şekilde yanıt veren uygulamalar geliştirilmesi mümkün olabileceği düşünülmektedir.