Laboratuvarda embriyonun oluşturulması ve geliştirilmesi

 

 

 

Teknolojik gelişmeler tüp bebek tedavisinde yeni yaklaşımlar sunmaktadır.

 

Tüp bebek yönteminde embriyonun oluşması için öncelikle yumurta ve sperme ihtiyaç olduğunu belirten Hastanemiz Tüp Bebek Merkezi Laboratuvar Sorumlusu Embriyolog Şükrü Yaylagül, yumurtanın steril olarak ameliyat ortamında yumurtalıklardan alınan sıvılardan elde edildiğini söyledi.

 

Erkekten genellikle mastürbasyon ile alınan spermlerin ‘yıkama’ denilen birtakım işlemlerden geçirildikten sonra kullanıldığını, spermin olmadığı durumlarda ise TESA veya TESE işlemiyle sperm elde edilebileceğini kaydeden Yayalagül, şöyle konuştu:

 

“Laboratuvar, tüp bebekte en ayrıntılı ve en hassas işlemlerin yapıldığı özel ortamdır. Temizliği, fiziki şartları ve donanımı son derece iyi olmalıdır. Uygulamadan bir gün önce hasta dosyası incelenerek, gerekli hazırlıklar yapılır. İşlem günü kadından yumurta toplanır. Toplanan yumurtalar kültür ortamına alınarak 3 – 4 saat dinlenmeye bırakılır. Erkekten sperm alınarak yıkanır.”

 

LABORATUVARDA EMBRİYO NASIL OLUŞTURULUYOR

 

1. In Vitro Fertilizasyon (IVF)

Bu yöntemin “Spermin özellikleri bakımından normal veya normale yakın hastalarda yumurta ve yıkanmış spermlerin bir araya konularak, yumurtaların kendiliğinden (doğal yolla olduğu gibi) döllendirilmesi işlemi” olduğunu anlatan Yaylagül, şu bilgileri paylaştı:

 

“İlk tüp bebek uygulaması IVF ile başlamıştır. Bu yöntemde yumurtaların yaklaşık yüzde 50 kadarı döllenmektedir. IVF uygulamasından 16 – 18 saat sonra, yumurtalar kontrol edilerek normal döllenmiş olanlar tespit edilip, başka bir kültür ortamına alınırlar. Gelişimleri takip edilerek, transfere kadar bu ortamda kalırlar. Bu yöntem yumurta sayısının az olduğu hastalarda, sperm parametreleri normalin altında olan hastalarda, yumurtanın döllenmeme veya az sayıda döllenme riski olması dolayısıyla, günümüzde çok fazla kullanılmamaktadır.”

 

2.Intra Sitoplazmik Sperm Injeksiyonu (ICSI)

Spermin yumurta içine özel mikroskop altında enjekte edilmesi işleminin Intra Sitoplazmik Sperm Injeksiyonu) “ICSI” olarak adlandırıldığını ifade eden Yaylagül, yumurta sayısı ve spermi uygun olan hastalarda IVF ve ICSI işlemlerinin birlikte de yapılabileceğine vurgu yaptı.

 

Toplanan yumurtaların ICSI işlemi öncesi birtakım enzimatik ve mekanik işlemlerden geçirilerek, etraftaki besleyici hücrelerden temizlendiğine dikkat çeken Yaylagül, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Olgun yumurtalar tespit edilerek ICSI için ayrılırlar. Toplama işleminden 3 – 4 saat sonra, her bir yumurtaya morfolojisi düzgün bir sperm seçilerek özel mikroskop altında enjekte edilir. Enjeksiyon sonrası yumurtalar, önceden hazırlanmış ve inkübatör denen aletlerin içinde dengelenmiş kültür ortamlarına alınır. ICSI işleminden 16 – 18 saat sonra döllenme kontrolleri yapılır. Normal döllenen yumurtalar tespit edilerek, yeni bir kültür ortamına alınırlar. Bunların gelişimleri günlük olarak takip edilir. Normal döllenen sağlıklı embriyolar, ikinci günde 2 – 4 hücre, üçüncü günde 6-8 hücre, dördüncü günde >10 hücre veya daha kompakte olmuş, beşinci günde blastokist aşamasına ulaşırlar.

 

Elde edilen embriyo sayısı ve kalitesine bağlı olarak, hastaya ne zaman transfer edileceğine ekip olarak karar verilir. Transfer, duruma göre ikinci, üçüncü veya beşinci gün yapılabilir. Hastaya yumurtalar toplandığı günden itibaren yapılan işlemler ve sonuçları hakkında günlük bilgi verilir. Transfer edilecek embriyo sayısı, yasal olarak çoğul gebeliği önlemek açısından 35 yaş altı hastalara 1’inci ve 2’inci denemede bir embriyo transfer edilir. 35 yaş altı iki ve daha fazla denemesi varsa iki embriyo transfer edilebilir. 35 yaş ve üstü hastalara iki embriyo transfer edilebilir. İki embriyodan fazlası yasaktır.”

 

Tüm bu işlemlerin yetkili kişilerce ve titizlikle yapılması gerektiğinin altını çizen Yaylagül, sözlerini şöyle tamamladı:

 

“Elde edilen embriyo kalitesi ve başarı oranları ile doğrudan ilgilidir. Az da olsa yumurtadan, spermden veya her ikisinden birden kaynaklanabilecek olumsuzluklar (yumurta çıkmaması, sperm bulunmaması, döllenmenin olmaması, embriyo transferinin yapılamaması, gibi) çiftlere iyi anlatılmalıdır. Transfer başına gebelik oranı ortalama yüzde 50-60 kadar olup, bu oran hastaya göre biraz daha artmakta veya azalmaktadır. Tüp bebek uygulamaları ülkemizde yasal olarak evli çiftlere yapılmakta olup, kadın ve erkeğin kendi yumurta ve spermleri kullanıldığı için, doğacak çocuk kendi öz çocukları olacaktır.”          

 

Şükrü YAYLAGÜL

SANKO Üniversitesi Sani Konukoğlu Uygulama ve Araştırma Hastanesi Embriyolog / Tüp Bebek Merkezi Laboratuvar Sorumlusu