Sosyal medyada fenomen olmak

Türkiye'de 2020 yılında yapılan bir çalışmaya göre 54 milyon sosyal medya kullanıcısı bulunuyor. Buna bağlı olarak da fenomen olma/popülerlik kazanma giderek önem kazanıyor.

Fenomen olma yolunda mübah görülen bazı durumlar söz konusudur. Komik videolar, görseller, bilgilendirici paylaşımlar yanında ifşa videoları, kavga videoları, görsellerin altına yapılan negatif yorumlar ya da fenomen olan kişilerin kendi çocuklarıyla yaptıkları bazı yayınlar ve görseller bulunuyor. Bu paylaşımların bazılarının çocuğun/gencin gelişimine olumsuz etkileri olmasa da bir kısmının zorbalığa varan bir yönünün olduğu açık.

NEGATİF SÖYLEMLER DE BEĞENİ ALABİLİYOR

Fenomen olmak uğruna çeşitli davranışlar sergilenebiliyor. ‘Beğeni’ almak demek pek çok kişi için ‘havalı’ olmak, popüler olmak sosyal destek, bazen para kazanmak ve kendine güvenin artması anlamına geliyor. Ancak pek çoğumuzun tanık olduğu gibi ‘beğeni’ alan bazı paylaşımlar içeriğinde birtakım kötü mesajlar/söylemler barındırabiliyor. Mesela, etnisite/ırk ile ilgili negatif söylemler, cinsel yönelimle ilgili negatif söylemler, dış görünüş/kilo ile ilgili negatif söylemler, özel gereksinimi olan bireylere yönelik negatif söylemler gibi.

ZORBALIK MAĞDURU PEK ÇOK ÇOCUK/GENÇ BULUNUYOR

Zorbalık yapan kişinin motivasyonu daha çok beğenilme, görülme, onay alma, popüler, baskın ve saygın bir kişi olma ihtiyacından ortaya çıkıyor. Ama tüm bunların altında bu zorba kişinin sosyal beceri eksikliği göze çarpıyor. Bu kişiler benlik saygısı düşük olan, uyum problemi bulunan, depresif, dürtüsel kişiler ve empati yapamıyorlar. Bizim kliniğimize pek çok zorbalık mağduru çocuk/genç geliyor ama zorbalık yapan çocuk ve gençlerin de birçok ruhsal zorluğunun olduğu açık. Siber zorbalık oranları yapılan çalışmalarda yüzde 5-15 arasında değişiyor.

AİLELER ÇOCUĞUNUN DAVRANIŞLARINI GÖZLEMLEMELİ

Aileler zorbalık yapma konusunda çocuklarında bazı belirtileri görebilirler. Bunlar:

• “Biri yaklaşırsa bilgisayarı kapatma
• Gece boyu bilgisayar kullanma
• Bilgisayar kullanmadığında aşırı sinirli olma
• Bilgisayar kullanırken aşırı gülme
• Bilgisayarda ne yaptığıyla ilgili konuşmaktan kaçınma
• Birden fazla sosyal medya hesabı olması ya da kendine ait olmayan hesapları kullanma.

RİSKİ ARTIRAN FAKTÖRLER

Zorbalık yapma açısından riski artıran faktörleri ise şöyle özetleyebiliriz:

• Çok fazla/kontrolsüz internet kullanımı
• Kimliğinin gizli kalacağına dair aşırı güven duyma
• İnternette riskli davranışlar sergileme
• Kişisel bilgi, fotoğraf/video yayınlama
• Öğretmenlerle iyi ilişki kuramama
• Devamsızlık yapma
• Arkadaşlarının olmaması
• Siber zorba diğer kişilerin baskısı
• Otoriter/baskıcı ebeveynlik tarzı
• Ebeveyn yetkinliğinin az olması
• Çocuğun/gencin şiddete veya suça karışması
• Madde-alkol kullanımı
• Düşük benlik saygısı
• Zayıf empati yeteneği, kurbanı suçlu bulmak
• Dürtüsellik ve aşırı öfke.

SAĞLIKLI İLETİŞİM ÖNEMLİ

Çocukların riskli davranışları için ailelere önemli görevler düşmektedir. Bu durumda şunları öneriyoruz:

•   Çocuk ile açık, güven veren bir iletişim kurmak.
•   Bilinçli teknoloji kullanımı sağlamak. Çocuğun/gencin zorbalık yaptığında kimliğinin gizli kalmayacağını, sosyal medyada paylaştığımız her şeyin izlenebileceğini belirtmek. Örneğin, okulda okul panosuna gidip asamayacağı hiçbir görseli, yazıyı internete de koyamayacağını, bu bilgilerin hiçbir zaman silinemeyeceğini küçük yaşlardan itibaren çocuklarına anlatabilirler.
•   İyi bir sosyal destek sağlamak, her zaman için çocuğun sevildiğini, değerli olduğunu hissettirebilmek.
•    İnternet kullanım sürelerinin denetlenmesi.
•    Altta yatan bir psikopatoloji olabileceğinden şüphelenip destek aramak.

OKUL YÖNETİMİNİN DE SORUMLULUKLARI VAR

Okul yönetimlerine düşen görev ve sorumluluklar:

• Ebeveynlere ve gençlere yönelik zorbalık, internet kullanımı ve sosyal medya kullanımı konularında seminerler düzenlemek.
• Zorbalığa tanık olduklarında etkili bir şekilde müdahale etmek, adil bir disiplin ve destek ağı sağlamak.
• Okulda destek ve empatiyi artıran bir ortam yaratmak.       

HABER DİLİ BÜYÜK ÖNEM TAŞIYOR

Sosyal medya zorbalığı konusunda medyaya da önemli görevler düşmektedir. Bu amaçla toplumsal farkındalık oluşturacak yayınlar yapılmalı ve haberleri aktarırken seçilen dile özen gösterilmelidir.

Tedavide altta yatan hastalıklara yönelik tedaviler, empati- içgörü alanında yapılacak çalışmalar önemlidir.