Bağımlılık

Bağımlılık, kişinin zarar görmesine rağmen madde kullanımına devam etmesi, kullandığı maddeyi uzun süre bırakamaması, sürekli madde arayışı içinde olması, kullandığı maddeyi giderek arttırmasıdır. Peki, madde bağımlılığından kurtulmak mümkün mü? Bunun için neler yapılabilir?

Türkiye’de ve dünyada alkol ve uyuşturucu madde alım oranı hızla artmakta ve maddeye başlama yaşı dikkat çekici bir şekilde düşmüş durumdadır.

Kişinin bedensel, ruhsal ve sosyal hayatını yok eden, insanı insan olmaktan çıkaran uyuşturucu maddelerle mücadele etmek, geleceğimiz olan çocuklarımızı bu maddelerden korumak ancak iyi bir koruyucu halk sağlığı yaklaşımıyla olabilecektir.

Tedavi şart

Ancak koruyamadığımız ve bir şekilde maddeyle karşılaşmış kişilerin maddeden kurtarılması için iyi bir psikiyatrik tedavi olması şarttır.

Bu kişilerin iyileşebileceğine, maddeden kurtulabileceğine öncelikle bizlerin inanması gerekmektedir. Psikiyatr, psikolog, sosyal hizmet uzmanları, rehber öğretmenler, aileler, yakın arkadaşlar ve bağımlı kişiler işbirliği içinde olmalı, bir ekip çalışması halinde sorunun üzerine gidilmelidir.

Amerika Birleşik Devletleri’nde toplumun yüzde 90’ının yaşamının bir döneminde alkol aldığı, erişkinlerin yüzde 60-70’inin ise sıkça alkol aldığı tespit edilmiştir. Kalp hastalığı ve kanserden sonra alkole bağlı sağlık sorunları üçüncü sırada yer almaktadır.

Ömrü kısaltır

Erişkinlerin yüzde 30-45’i yaşamının bir döneminde en az bir kez aşırı alkol almaya bağlı bir sorunla (yasal, trafik, iş, okul) karşılaşmaktadır.

Hala yılda 200 bin kişi alkole bağlı bir sorundan ölmektedir. Otomobil kazalarında yüzde 75, kazadan ölümlerde yüzde 50, cinayetlerde yüzde 50, intiharlarda ise yüzde 25 oranında alkol sorumlu tutulmuştur. Ortalama yaşam süresini en az 10 yıl kısaltmakta olan alkol, bağımlılık yapan diğer uyuşturucu maddelere de öncülük etmektedir. Kentlerde kırsala göre daha yaygın olan alkolizm birinci derece akrabalarında alkol bağımlılığı olanlarda 7 kat daha fazla görülmektedir. Alkol de dâhil olmak üzere diğer tüm uyuşturucu maddeler ömrü kısaltır kişilere bağımlılık yapar. Bu konuda ebeveynlerimiz biraz daha dikkatli olmalı, çocuklarını yakından takip etmeli.

Kişilik sorunları, çevresel etkenler, çevrede madde kullanımının yaygın olması, stres gibi sebepler de riski arttırmaktadır. Aile içi iletişim ve paylaşım sorunları da kişileri maddeye iten önemli bir etkendir.

Bir kişinin madde aldığından şüphelendiren şeyler nelerdir?

Madde kullanımının en korkulan sosyal sonucu gençlerde yaygınlığının artmakta olduğudur. Madde kullanan bir genci tanımak için dikkat edilmesi gereken noktaları şöyle sıraladı:

• Geceleri çok sık dışarı çıkması ve bar disko gibi eğlence yerlerine çok sık gitmeye başlaması
• Eski arkadaşlarını bir bir ve kısa sürede terk edip yeni ve çok sık beraber olduğu yeni arkadaşlıklar kurması ve kim olduklarından ailesine bahsetmemesi
• Gece saatleri bile olsa gelen bir telefonla apar topar dışarı çıkması veya cevapsız telefonların sayısında belirgin artış olması
• Çok para harcamaya veya istemeye başlaması
• Ona ait olmadığını bildiğiniz eşyalarla gelmesi ve bunları bir daha görememeniz
• Ani kilo kayıpları ve iştah sorunlarının olması
• Uyku düzeninin bozulması
• Göz çevresinde kızarmalar, donuk bakışlar olması
• Elde ve vücutta daha önce görmediğiniz titremelerin olması ve daha birçok aniden değişen sosyal ve fiziksel şartların olması.

Görmezden gelinmemeli

Bağımlılık sadece madde ile sınırlı olmayıp bir insana bağımlılık, bilgisayar ve internete bağımlılık, kumar bağımlılığı vb. tarzında da olabilir. Bağımlılığın kötü sonuçları bıçak kemiğe gelene kadar görmezden gelinir.

Madde keyif verici olup daha az zararlı diye bir şey yoktur. Madde kullanıcısı kendini farklı hissetmek ve kafa yapmak istemektedir. Son zamanların gündem maddesini oluşturan bonzai de bunların içerisindedir. Mesela, bir şeyden hoşlanıyorsak tekrar tekrar yapmak isteriz. Zarar görüyorsak ve yine de tekrar tekrar yapıyorsak iş kontrolden çıkmış demektir.

İyileşmeyi istemek en önemli adımdır

Kişinin bağımlılıktan kurtulması için her şeyden önce “Ben iyileşmek istiyorum” demesi gerekir.

Kişi bağımlılıktan kurtulmak için kararlı olmalıdır. Madde kullanmamak öldürmez kişiyi, kullanmak öldürür. Ortada bir gerçek var ki o da kişinin hiçbir şey anlamadan bağımlı olmasıdır. Kişinin ilk önce kullandığı maddeyi bırakmayı istemesi, bağımlılıkla ilgilenen bir psikiyatra gitmesi, gerekirse hastanede yatması, bu tür ortamlardan uzaklaşması, madde kullanan arkadaşlarını uyarıp maddeyi bıraktığını söylemesi, telefon kartını değiştirmesi, ortam değişikliği yapması gerekir. Ayrıca kendini kandırmadan maddenin zararlarını iyi analiz ederek her aklına geldiğinde bağımlılığın kötü sonuçlarını, ailesini düşünmesi ve bir adım geri atması gerekir ama tüm bunlar yine de yeterli değildir.

Tüm bu zorluklara karşı neden hala kullanmak isteyelim ki? Madde türü ne olursa olsun hepsinin ortak noktası öldürücü ve kişilerde tahribat anlamında yaralayıcı olmalarıdır. O yüzden yeni gençliği bilgilendirmek ve bilinçlendirmekte her zaman fayda vardır.