Gerilim tipi baş ağrısı

Gerilim tipi baş ağrısı genellikle başın iki tarafında baskı veya sıkışma hissi şeklinde olan bir baş ağrısıdır. Alın bölgesinde, başın arkasında ve ensede olabileceği gibi tüm başta da olabilir. Hastalar ağrıyı “başımda ağırlık hissi” veya “mengenede sıkıştırılıyormuş gibi” şeklinde tarif edebilmektedirler.

Gerilim tipi baş ağrısı şiddeti hafiften orta dereceye kadar değişebilir. Günlük işleri yapmaya engel olmaz. Bulantı, kusma eşlik etmez, fiziksel aktivite ile artmaz. Hastalar ışıktan rahatsız olmaz ama sesten rahatsız olduğunu belirtenler olabilir. Ağrının süresi 30 dakika ile 7 gün arasında değişebilir.

Gerilim baş ağrısı bütün primer (birincil) baş ağrıları içinde en sık görülen olmasına rağmen hastalar daha az tıbbi yardım arama ihtiyacı duydukları için hekime başvuru migrenden daha azdır.

Genellikle 20’li yaşlarda başlarken, orta yaşlarda görülme sıklığı artar ancak yaşla birlikte görülme sıklığı da azalır. Gerilim baş ağrılı hastalarda muayene sırasında şakaklar, alın, çene, boyun ve omuz kaslarında hassas tetik noktalar saptanabilir.

Risk faktörleri nelerdir?

Risk faktörlerini şöyle sıralayabiliriz:

•    Kadın cinsiyet,
•    Düşük eğitim düzeyi,
•    Yetersiz uyku,
•    Fiziksel ve zihinsel yorgunluk,
•    Depresyon.

Gerilim tipi baş ağrısının özellikleri:

Başın her iki tarafında ağrı: Genellikle başın her iki tarafında hissedilen bir baskı veya sıkışma hissi vardır. Başın tamamını saran bir yaygınlık gösterir. Saçlı deri, boyun ve omuz kaslarında hassasiyet olabilir.

Ağrı şiddeti: Ağrı genellikle hafiften orta dereceye kadar değişir, ancak nadiren şiddetli de olabilir.

Sürekli veya epizodik: Gerilim tipi baş ağrısı bazen sürekli olabilir, ancak genellikle periyodik ve epizodik bir şekilde tekrar eder.

Gerginlik ve stres ile ilişkilidir: Stresli dönemler, yoğun çalışma temposu ve kişisel gerginlik gerilim tipi baş ağrısını tetikleyebilir.

Nedenleri ve tetikleyicileri nelerdir?

Gerilim baş ağrısının nedeni tam olarak belli değildir. Kaslarla ilgili bazı mekanizmaların, beyindeki ağrı merkezindeki dengesizliklerin neden olabileceği öne sürülmektedir. Bazı araştırmalar bu kişilerde ağrıya karşı duyarlılığın arttığını göstermektedir.

Gerilim tipi baş ağrısını tetikleyen nedenler:

Stres ve gerginlik: Günlük yaşamın getirdiği stres ve gerginlik, yoğun iş temposu, kişisel sorunlar baş ve boyun kaslarında gerilime neden olarak baş ağrısını tetikleyebilir.

Postür sorunları: Kötü duruş, bilgisayar başında uzun süreli çalışma veya masa başında oturma, baş ve boyun kaslarında aşırı gerilime yol açabilir.

Göz yorgunluğu: Uzun süreli bilgisayar kullanımı veya kitap okuma, gözlerde yorgunluğa ve baş ağrısına neden olabilir.

Çevresel etkiler: Gürültü, parlak ışıklar ve kötü hava koşulları gibi çevresel faktörler de baş ağrısını tetikleyebilir.

Diğer nedenler: Yorgunluk, uyku düzensizliği (Uyku bozukluğu, uykusuzluk, aşırı uyku gibi), açlık, düzensiz beslenme, az sıvı tüketimi, aşırı kafein alımı.

Gerilim tipi baş ağrısı için ağrı kesicileri sık kullanmak baş ağrısını kronik günlük ve sürekli hale getirebilir. Tetikleyicilerden ve ağrı kesicilerin aşırı kullanımından uzak durmak, gerilim tipi baş ağrılarının çoğu kez önüne geçmektedir.

Gerilim tipi baş ağrısının tipleri var mıdır?

Ayda 15 günden az ortaya çıkan gerilim baş ağrısı epizodik, ayda 15 veya daha fazla günde ortaya çıkan ve en az 3 aydır devam eden gerilim baş ağrısı da kronik olarak kabul edilir. Polikliniklere çoğunlukla kronik gerilim tipi baş ağrısı olan hastalar başvurmaktadır.

Ne zaman doktora başvurulmalı?

Gerilim tipi baş ağrılarında aşağıdaki durumlarda doktora başvurulması gerekir:

•    Haftada iki defadan fazla ilaç almanız gerekiyorsa,
•    Hayatınızı sekteye uğratıyorsa,
•    Geçmişte baş ağrısı geçmişiniz olsa bile baş ağrısının şekli değişirse,
•    Baş ağrılarınız aniden farklılaşırsa sağlık uzmanınıza başvurunuz.

Tedavi:

Gerilim tipi baş ağrısı tedavileri:

Gerilim tipi baş ağrısının tedavisi ilaç tedavileri ve ilaç dışı tedaviler olarak ikiye ayrılabilir. İlaç tedavileri de atak sırasındaki tedaviler ve koruyucu tedaviler olarak birbirinden ayrılır.

Akut atak tedavileri:

Akut atak tedavileri baş ağrısı sırasında verilen içerir. Basit ağrı kesiciler kullanılır. Ancak sık ağrı kesici kullanılması önerilmemektedir. Epizodik gerilim tipi baş ağrısı ise ve ağrılar seyrek ve hafif ise sadece ağrıya yönelik tedavi verilebilir.

Koruyucu tedaviler:

Baş ağrısı sıklığı artmışsa ve günlük yaşamı etkiliyorsa  koruyucu tedavi düşünülmesi gerekir. Koruyucu tedavinin amacı atakların şiddetini, sıklığını ve süresini azaltmaktır. Doğru zamanda tedaviye başlamak baş ağrısının kronikleşmesini ve ilaç aşırı kullanım baş ağrısının gelişimini önleyecektir.

Gerilim baş ağrısı ile ilgili uyarılar:

• Haftada iki günden daha sık ortaya çıkıyorsa,
• Baş ağrısı süresi 4 saatten uzunsa,
• Günlük yaşam aktivitelerinde kısıtlamalara yol açıyorsa,
• Atak tedavisi ilaçlarının aşırı kullanımı varsa,
• Atakta kullanılan ilaçlara duyarlılık veya kontrendikasyon mevcutsa koruyucu tedaviye geçilmesi gerekir. Gerilim tipi baş ağrısı için kişiye ilaç tedavisi gerekip gerekmediği ve ne tür bir ilaç kullanılacağı takip eden hekimle görüşülmelidir.

İlaç dışı tedaviler:

Düzenli egzersiz, gerilim tipi baş ağrılarını önlemeye yardımcı olabilir. Biyogeribildirim eğitimi: Bu eğitim ağrıyı azaltmaya yardımcı olan belirli vücut tepkilerini kontrol etmeyi öğretir. Bir cihaz kas gerginliğinizi, kalp atış hızınızı ve kan basıncınızı izler ve size geri bildirim verir. Sonrasında kas gerginliğini nasıl azaltacağınızı, kalp atış hızınızı ve nefesinizi nasıl yavaşlatacağınızı öğretir.

Bilişsel davranışçı terapi: Bu tür bir terapi stresi yönetmeyi öğrenmenize yardımcı olabilir. Sonuç olarak da baş ağrıları azalabilir.

Diğer rahatlama teknikleri: Rahatlamanıza yardımcı olan her şey baş ağrınıza da iyi gelebilir. Buna derin nefes alma, yoga, meditasyon dahildir.

Sağlıklı yaşam tarzı baş ağrılarını önlemeye yardımcı olabilir. Bu konuda öneriler:

    * Yeterince uyuyun, ama çok fazla değil.

    * Sigara içmeyin.

    * Fiziksel olarak aktif kalın.

    * Düzenli ve dengeli yemekler yiyin.

    * Bolca su için.

    * Alkol, kafein ve şekeri sınırlayın.

Baş, çene, boyun ve omuz kaslarında hassas tetik noktaları olan gerilim baş ağrılı bireylerde saptanacak tetik noktalarının girişimsel yöntemlerle yok edilmesi tedavi açısından etkili olabilmektedir.

Bazı hastalıklar gerilim tipi baş ağrısına benzer özellikte baş ağrılarına neden olabilirler. Özellikle uyku apnesi ve hipertansiyon hastalarında, sabah saatlerinde ortaya çıkan baş ağrıları gerilim tipi baş ağrılarını taklit edebilirler.

Bu nedenle, düzenli tansiyon ölçümleri yapılarak hipertansiyon olup olmadığı takip edilmeli, uykuda horlama, uykuda nefes durması, gündüz aşırı uykululuk vb. uyku apnesini düşündürecek şikayetlerin mevcudiyeti mutlaka sorgulanmalıdır. Gerilim baş ağrılı hastalarda kısa süreli de olsa, psikiyatrik değerlendirme tedavinin planlanması açısından çok önem taşır.

Günlük tutma:

Gerilim tipi baş ağrısı olanların baş ağrısı günlüğü tutmaları tedavide yardımcı olabilir. Her baş ağrısının ne zaman, nerede, ne kadar kötü olduğu ve ne kadar sürdüğü not edilmeli. Bununla birlikte buna neden olabilecek herhangi bir şey de not alınmalıdır. Böylece bir kalıp ortaya çıkabilir ve kaçınılması gereken tetikleyiciler bulunabilir. Örneğin açlık, göz yorgunluğu, kötü duruş, stres, öfke vb. Ayrıca durumu daha iyi hale getiren şeyler ile iyi olunan günlerde farklı olan şeyler de not edilmelidir.

Tedavi ve alınacak önlemleri:

Dinlenme ve rahatlama: Stresi azaltmak için meditasyon, derin nefes alma egzersizleri ve yoga gibi teknikler baş ağrısını hafifletebilir.

Fiziksel aktivite: Düzenli egzersiz, kan dolaşımını artırarak kas gerginliğini azaltabilir.

Postür düzeltme: İyi bir duruş, doğru masa ve sandalye seçimi, baş ve boyun kaslarını rahatlatarak baş ağrısını önleyebilir.

Göz sağlığına dikkat: Uzun süreli bilgisayar ekranına bakmak, kitap okuma veya parlak ışıklara maruz kalmak göz yorgunluğunu artırarak baş ağrısına neden olabilir.

İlaçlar: Hafif baş ağrıları için ağrı kesiciler kullanılabilir. Ancak, düzenli ilaç kullanımı önce bir sağlık profesyoneli ile görüşmeyi gerektirir.”

Bazı önlemlerle ve yaşam tarzı değişiklikleri ile baş ağrısı azaltılabilir ya da önlenebilir. Bu konuda öneriler:

Stres yönetimi: Yoga, meditasyon, hobilerle uğraşma gibi stres azaltıcı aktivitelerin günlük yaşama dahil edilmesi.

Düzenli egzersiz: Haftada birkaç gün düzenli egzersiz yapmak, genel sağlığı iyileştirir ve baş ağrısını azaltabilir.

Ergonomik çalışma alanı: Masa ve sandalye seçimine dikkat ederek, bilgisayar kullanımında doğru postürü koruma.

Göz sağlığına dikkat: Uzun süreli ekran kullanımından kaçınma, düzenli göz muayeneleri yapma.

Gerilim tipi baş ağrısının genellikle yaşam tarzı değişiklikleri ile kontrol altına alınabilir. Ancak, baş ağrısı şiddetli ve sürekli ise bir sağlık profesyoneli ile görüşmek önemlidir. Baş ağrısının altında yatan başka sağlık sorunu olabilir, bu nedenle doğru tanı ve tedavi için uzman görüşü almak önemlidir. Birçok hastalık gerilim tipi baş ağrısına benzer bir baş ağrısı tablosu ile ortaya çıkabilir.

Bu nedenle, bir kişideki baş ağrısı gerilim tipi baş ağrısı özelliklerini taşısa da eğer hastanın öyküsünde, muayenesinde ve ağrı özelliklerinde kuşkulu durumlar var ise beyin görüntüleme yöntemlerine ve ileri incelemelere baş vurmak gerekebilir. Unutmayın, sağlığınıza dikkat etmek uzun vadeli bir yaşam kalitesi için önemlidir.